Beperkt effect op neutrofielen en monocyten bij behandeling met cladribine
In de CLARITY studie werd de effectiviteit van cladribine tabletten aangetoond bij de behandeling van relapsing-remitting multiple sclerose. In deze studie kwam lymfopenie als belangrijkste bijwerking van cladribine naar voren. Dit is consistent met het veronderstelde werkingsmechanisme van cladribine. Na behandeling herstelt de absolute hoeveelheid lymfocyten zich weer vanaf 30 weken na de laatste inname, zo blijkt uit een poster die Professor Per Soelberg-Sørensen presenteerde tijdens het ECTRIMS 2017 congres (P655).1 In dit verslag worden de resultaten beschreven van een andere studie van zijn team naar het effect van cladribine op het aangeboren immuunsysteem. Hieruit blijkt dat cladribine tabletten selectief het aantal adaptieve immuuncellen vermindert en dat het effect op het aangeboren immuunsysteem relatief beperkt is.
De gegevens van 685 patiënten die in de CLARITY en CLARITY Extension studie 3,5mg/kg cladribine (CT) hadden ontvangen gedurende een periode van 2 jaar, zonder verdere behandeling, werden voor deze studie verzameld en geëvalueerd. Daarnaast werden ook patiënten meegenomen die placebo hadden ontvangen in de CLARITY studie en verder werden gevolgd in de CLARITY Extension en in de PREMIERE registry (n=435). Het voorkomen van neutropenie werd beoordeeld met behulp van ‘Common Terminology Criteria for Adverse Events v3.0’.
Verloop neutrofielen
Bij de start van de CLARITY -en CLARITY -extensiestudie bedroeg de mediane hoeveelheid (Q1-Q3) neutrofielen in de CT-groep 4,19x109/l (3,30-5,31) en 4,20 x109/l (3,41-5,35) in de placebogroep.
Aan het einde van het 1e jaar waren deze waarden voor de CT- en placebogroep respectievelijk 3,80×109/l (2,91-4,94) en 4,24×109/l (3,28-5,50). Aan het einde van het 2e jaar was het mediane aantal neutrofielen 3,71×109/l (2,90-4,70). In de placebogroep was dit 4,30×109/l (3,32-5,46).
Aan het einde van jaar 3 en 4, waarin geen behandeling meer plaatsvond, waren de neutrofielenwaarden voor de CT-groep 3,60x109/l, terwijl in de placebogroep na 3 jaar de mediane hoeveelheid neutrofielen 4,28×109/l (3,30-5,25) was en na 4 jaar 3,46×109/l (2,49-5,80). Gedurende de gehele behandeling met CT 3,5 mg/kg en daarna bleef de hoeveelheid neutrofielen binnen het normale bereik (>2,03x109/l), ook in de 2-5 weken na elke dosis CT, waarin normaliter een kleine daling van neutrofielen wordt gezien. Op geen enkel meetmoment werden meer dan 6 patiënten (<2%) met een graad 3/4 neutropenie gerapporteerd.
Verloop monocyten
Bij aanvang van de behandeling bedroeg de mediane hoeveelheid (Q1-Q3) monocyten in de CT groep 0,40x109/l (0,30-0,50) en 0,42x109/l (0,31-0,53) in de placebogroep. Aan het einde van jaar 1 was het aantal monocyten 0,36x109/l (0,27-0,45) in de CT-groep en 0,42x109/l (0,34-0,53) voor placebo. Aan het einde van de jaren 2,3 en 4 bedroegen de mediane monocyten-waarden voor de CT-groep respectievelijk 0,34×109/l(0,28-0,45), 0,36×109/l (0,28-0,48), en 0,36×109/l (0,26-0,44). Ook in de placebogroep veranderde het aantal monocyten niet noemenswaardig gedurende jaar 2,3 en 4 (0,41 × 109/l (0,30–0,51), 0,40 × 109/l (0,32–0,50), en 0,42 × 109/l (0,32–0,55), op het einde van jaar 2, 3, en 4).
Conclusies
Concluderend kan volgens de onderzoekers worden gesteld dat, samen met de eerder gerapporteerde resultaten op het gebied van absolute lymfocytenaantallen, deze resultaten bevestigen dat een behandeling met cladribine tabletten selectief het aantal adaptieve immuuncellen vermindert en dat het effect op het aangeboren immuunsysteem relatief beperkt is.
Referenties
1. Soelberg-Sørensen P, Dangond F, Hicking C, et al. Long-Term Lymphocyte Counts in Patients with Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis (RRMS) Treated with Cladribine Tablets 3.5 mg/kg: Total Lymphocytes, B and T Cell Subsets. Posterpresentatie op ECTRIMS 2017; abstract P655.
2. Soelberg-Sørensen P, Dangond F, Hicking C, et al. Innate immune cell counts in patients with relapsing remitting multiple sclerosis (RRMS) treated with cladribine tablets 3.5 mg/kg in CLARITY and CLARITY Extension. Posterpresentatie op ECTRIMS 2017; abstract P1141.
