preheader

header website

Anti-JCV-seropositiviteit en CD62L blijken accurate biomarkers voor risico op progressieve multifocale leukencefalopathie als gevolg van natalizumab-behandeling

Met natalizumab geassocieerde progressieve multifocale leukencefalopathie (PML) blijft tot op heden een grote complicerende factor van een klinisch effectieve behandeling. PML is een zeldzame, progressief verlopende, demyeliniserende aandoening van het centraal zenuwstelsel. Het wordt veroorzaakt door activatie van het JC-virus (JCV), een polyomavirus dat latent bij meer dan 80% van de gezonde volwassenen aanwezig is. PML kan ernstige invaliditeit en zelfs overlijden tot gevolg hebben. Door behandeling met natalizumab kan het JCV actief worden. Tijdens het ECTRIMS 2016 congres gaf professor Wiendl een overzicht van de ontwikkelingen op het gebied van risicostratificatie en bediscussieerde hij de huidige benadering van het beschrijven en berekenen van de incidentie van en het risico op PML.

De bestaande biomarkers voor het risico op PML tijdens natalizumab-behandeling kunnen worden onderverdeeld in bevestigde biomarkers (eerdere immuunsuppressieve behandeling, langdurige behandeling [>24 maanden] en sero-positiviteit van antistoffen tegen JCV) en hypothetische biomarkers (lipide-specifieke IgM-banden in de liquor, lichaamsgewicht, VLA-4-saturatie, leeftijd, immuunsenescence, LFA-1-expressie en miRNA-expressie). Daarnaast zijn de volgende biomarkers momenteel in gebruik: titer van anti-JCV-antistoffen (alleen bij patiënten zonder eerdere immuunsuppressieve behandeling) en CD62L op CD4+ T-cellen.

Anti-JCV-serologie dient volgens Wiendl regelmatig te worden bepaald tijdens een natalizumab-behandeling. Anti-JCV-serologie is een sensitieve biomarker voor het risico op PML. Jaarlijks verandert bij ongeveer 10% van de met natalizumab behandelde MS-patiënten de serologie van JCV-negatief naar JCV-positief. Ongeveer 50% van de sero-converters presenteert zich naderhand met hoge indexwaarden (>0,9). JCV-positieve patiënten vertonen toenemende JCV-indexwaarden onafhankelijk van hun leeftijd. Verder is gevonden dat voorafgaand aan en tijdens PML de biomarker CD62L op ontdooide CD4+ T-cellen is verlaagd. Ook deze biomarker is van belang om goed te monitoren op het risico op PML. Wiendl sloot af met de conclusie dat patiënten die

  • een langdurige natalizumab-behandeling ondergaan;
  • anti-JCV-seropositief zijn (indien eerdere immuunsuppressie) of een hoge JCV-index hebben (indien geen eerdere immuunsuppressie);
  • een laag CD62L hebben;

een risico hebben van 1:2 tot 1:10 op het ontwikkelen van PML, afhankelijk van de drempelwaarden.

In de praktijk

De beschrijving en berekening van de incidentie van PML en het risico op PML, zoals die momenteel worden gehanteerd in de klinische praktijk, zijn mogelijk achterhaald, aldus professor Wiendl. Bovendien wordt het risico op PML bij patiënten met eerdere immuunsuppressie mogelijk onderschat.

Risicostratificatie naar behandelingsduur suggereert dat het risico op PML lager wordt indien de behandeling binnen een bepaalde periode wordt gestaakt. De PML-incidentie binnen de gehele behandelingsduur is statistisch significant verlaagd als gevolg van het feit dat patiënten logischerwijs aan het begin van de behandeling een lager PML-risico hebben dan aan het einde van de behandeling. Een periodiek risico is geen accurate bepaling van het risico bij langdurige behandeling. De specificiteit van de risicofactor ‘behandelingsduur’ varieert afhankelijk van de gemiddelde behandelingsduur en het aantal ‘kortetermijn’-patiënten. Zij verlagen de totale gemiddelde behandelingsduur en daarmee de totale PML-incidentie. Dit suggereert dat patiënten met een kortdurende natalizumab-behandeling bijna allemaal een ‘non-PML-status’ hebben, hoewel ze mogelijk wel PML ontwikkelen. Clinici dienen de cumulatieve incidentie te overwegen.

Referentie

Wiendl H. Biomarkers associated with the development of PML: immunological markers. ECTRIMS congres 2016, abstract 156.

Spreker Heinz Wiendl

 Wiendl

Prof. Heinz Wiendl, MD, PhD
Professor of Neurology, Klinik für Allgemeine Neurologie, Universitätsklinikum Münster, Münster, Germany


Zie: Keyslides

Naar boven